Dagen vliegen voorbij als sneeuw voor de zon

Dagen worden weken, weken worden maanden, het lijkt of de tijd hier in Nepal voorbij vliegt. Ruim twee maanden geleden heb ik mijn laatste bericht op dit blog gezet, schandalig. Ik kan natuurlijk de koude wintermaanden, het gebrek aan stroom/internet of andere redenen aanvoeren, maar er is natuurlijk altijd wel tijd om een stukje te schrijven. In december gebeurde er eerst niet zoveel, totdat mijn programma manager mij op pad stuurde voor de district bezoeken, om een keuze te maken voor de uitbreiding van het educatie programma in Nepal. Een leuke, interessante en uitdagende opdracht, waarvoor ik samen met de assistent programma manager en twee andere educatie vrijwilligers in een jeep het land doorkruisden. Eerst op bezoek bij het educatie districts kantoor (DEO) in Baglung, ongeveer 70 kilometer ten noord-westen van Pokhara. Het werd uiteindelijk een flitsbezoek, want scholen waren gesloten vanwege een staking, dus na een goed gesprek met alle vertegenwoordigers van de verschillende gebieden in Baglung, vertrokken we naar de hoofdstad van Myagdi, Beni. Wel bekend voor als startpunt of eindpunt voor trektochten in het Annapurna gebied. Ook zo ongeveer in mijn achtertuin, niet meer dan 2 uur met de jeep vanaf Baglung. Helaas werd dit ook een bezoek onder tijdsdruk want een vervolgstaking lag op de loer. Na wederom gesprekken met verschillende verantwoordelijken van het DEO, stapten we in de jeep terug naar Pokhara. Met hoge snelheid over de onverharde hobbelige en bochtige weg, waren we net voor de totale staking (transport en winkels MOETEN sluiten) thuis. Nou ja ik dan. De rest verbleef twee dagen in een hotel in de stad, voordat we verder richting het westen konden rijden voor een bezoek aan de districten Surkhet, Salyan en Dailekh. De dreiging van stakingen bleef (een man van de lage kaste was doodgeschoten, en elders was een directeur van dezelfde lage kaste ernstig mishandeld), en had behoorlijk effect op onze bezoeken aan de DEO's en scholen. Uiteindelijk moesten we ons districtsselectiebezoek voortijdig afbreken. Net voor kerst, waardoor iedereen toch met vrienden samen konden zijn. Dorieke en Karel hadden een gezellig kerstdiner georganiseerd in hun kasteel.

Tussen kerst en oud&nieuw heb ik gewerkt op de scholen, ik was er voor mijn gevoel al weken niet geweest, en zag minieme veranderingen in het gedrag van een aantal leerkrachten. Zoals in voorgaande verslagen ook had geschreven, moet je hier de kleine stapjes bejuichen, want dat zijn de zaadjes naar grote veranderingen op de lange termijn. Als veranderingsagent (ja zo noem ik zelf stiekem) probeer ik mijn nepali collega's met verschillende mensen in contact te brengen en kleine ideen aan te dragen om een verandering langzaam in gang te zetten. Het lijkt soms dat het aardig lukt. De nieuw ECD klas loopt goed, de leerkracht heeft het concept van 'leren via spelen' onder de knie, en de kinderen en zij zelf genieten zichtbaar. In de andere klassen en op andere scholen zie ik sommige leerkrachten met een grote glimlach de klas binnen stappen (i.p.v. met stok en donkerbruin gezicht) en proberen soms kleine spelletjes uit als introductie van een les, of proberen de kinderen meer actief te laten deelnemen aan de lessen door op een andere manier het krijtbord te gebruiken. De doelen van VSO, child friendly education, active learning en inclusion, worden stapje voor stapje zichtbaar.

Oude jaars avond (wordt in Nepal niet gevierd, want het nieuwe jaar start ergens in april) heb ik samen met een aantal vrijwillgers uit andere delen van Nepal gevierd aan Lakeside met een diner. Op weg naar huis op mijn fiets rond middernacht, hoorde ik toch nog wat vuurwerk knallen in de verte, maar heel veel meer dan een paar zachte plofjes waren het niet. De volgende dag gewoon mijn werk hervat op de scholen. Inmiddels ook druk met het voorbereiden van het aantrekkelijk maken van het buitenspeelterrein voor de school in Lahachowk. Een vraagstuk dat al een tijdje in de week ligt bij mij en SMC (schoolmanagement commitee). Na de donatie van Ingrid en het restant van Feike en Annette, zou ik ideen aandragen voor lokale materialen om het speelterrein verbeteren. De keus viel om autobanden (nou eigenlijk vrachtwagenbanden) en een voetbal- annex volleybalveld. Met wat hulp (netwerken) van mijn buurman, kreeg ik het voor elkaar om 10 grote banden op de kop te tikken voor een zacht prijsje bij het Baglung buspark, dichtbij mijn huis. Maar daarmee was het grote probleem van vervoer van Pokhara naar Lahachowk nog niet opgelost. De banden zijn groot, log en zwaar. Met flinke inzet van één van de leerkrachten, was een buurman zo aardig om de vracht voor niets te vervoeren na het brengen van materiaal naar Pokhara. Toen ik op een namiddag naar huis liep van de andere verwegistan school in Lahachowk, zag ik een traktor al pruttelend op de slingerende weg tegemoet komen. Daarachter een kar vol met oude versleten banden – dat moeten die van mij zijn! Met een brede glimlach wuif ik naar de chauffeur, die me eerst verbaast aankijkt, en vervolgens over het geratel en luide gebrom in het nepali toeroept: "Your tyres miss!" Vlak voordat ik thuis ben, belt Hom (de leerkracht) me om te zeggen de banden zijn aangekomen en om te vragen wanneer ik naar school kom voor actieplan B – het ingraven van de toch wel grote objecten. Het wordt aankomende zaterdag en wie komen er nog meer helpen? SMC, leerkrachten en kinderen? Ik ben sterk, maar ik kan het niet alleen. Hom belooft dat hij mankracht zal regelen + bamboe palen voor volleybalveld en eventueel een schommel waar ik een voorbeeld van heb laten zien.

Als ik zaterdag met Bibek naar het dorp loop, begint er enige onrust in mijn onderbuik te knagen. Hoe denk ik grote banden in de grond te gaan graven, als het dorp is gebouwd op een rotsblok? Hoe denk ik gaten te graven voor de bamboe palen in datzelfde rotsblok? Met de positieve Bibek aan mijn zijde, nemen we ons voor er een gezellige dag 'werk' dag van te maken, en het resultaat is niet belangrijk. Na anderhalf uur staan we voor een gesloten schoolhek – niemand! Bij de plaatstelijke teashop naast de school maar een kopje thee, en dan zie ik gelukkig Hom voorbij lopen met zijn neef. Beiden een paar ijzeren staven, pikhouwelen en een schep op de schouder. Gezamenlijk lopen we naar school en daar starten we met z'n vieren. Na kort beraad en voorzicht de ijzeren staaf in de grond stekend, blijkt de grote rotstblok iets dieper in de grond te liggen en is er voldoende aarde om de palen en banden stevig in te graven. Wat een opluchting! Aangezien er geen andere hulptroepen geregeld zijn, gaan Bibek en de neef aan de slag met het uitmeten van de voetbal- annex volleybalveld + gaten graven voor de palen. Hom en ik doen het fysieke werk – wij gaan 10 geulen graven voor de banden. Hoe? Op een rijtje zodat kinderen kunnen springen van de één op de ander, er onderdoor kunnen kruipen, bokspringen of wat al niet meer. Een gat graven in harde berggrond vol met stenen, doet je hart elke keer harder kloppen, want het lijkt wel of je steeds op een schatkist bent gestoten. Soms zijn de stenen goudkleurig en maken Hom (zoon van een arm laag kasten gezin) en ik steeds grappen om ons fysieke werk te verlichten.
Na een uur werkend in de felschijnende zon, hebben we welgeteld twee banden deels ingegraven, het zweet staat niet alleen meer op ons voorhoofd. Als rustig op ons gemak om ons heen kijken, zien we kinderen uit de buurt, maar ook leerlingen, over de schoolmuur ons staan te bespieden. Voorzichtig komen ze het schoolplein op, maar bij het zien van de banden, en het uiteindelijke doel, beginnen ze spontaan te helpen met graven van gaten in de eigenlijk onmogelijke grond. Meer en meer kinderen komen kijken en spelen – het is een gezellige ochtend zo samen en werk lijkt niet meer zo zwaar. Tussendoor komt de moeder van Hom ons lekkere zoete thee brengen, en kunnen we er weer tegenaan. De grote kinderen verzinnen allerlei spelletjes met de banden die nog niet zijn ingegraven, de kleine kinderen kijken eerst verbaasd en vol bewondering toe, maar proberen het daarna ook. Mijn project is geslaagd voordat het werk gedaan is; de brede glimlach om de monden, het geschaterlach en het uitbundige plezier van het samenspelen. Het lijkt wel een feestje. Misschien is dàt het ook wel voor deze kinderen, die meestal (nou ja eigenlijk altijd) moeten meehelpen thuis of op het land. Waarschijnlijk tussen de taak van kleren wassen bij de publieke pomp, hebben ze de kans gegrepen om even te komen spelen, want enkele moeders komen een kijkje nemen of zelfs kinderen mee naar huis nemen na wat gemopper.
Rond half drie, ongeveer 4,5 uur na aankomst, staan Hom, de neef, Bibek, een groep kinderen en ik naar een schoon opgeruimd speelveld te kijken, waar de banden robuust uit de grond steken en twee groene bamboe palen fier in de grond staan. Als ik een volleybalnet uit mijn rugzak 'tover', slaakt iedereen een opwindende kreet alsof het was ingestudeerd; "Een echt volleybalnet? Voor ons?" Dit duurde maar enkele seconden, want binnen een oogwenk zat een lenig jongetje al bovenin de paal om het net vast te maken. Na tien minuten was het eerste volleybalspel begonnen – een bont geheel van volwassenen en kinderen – samen spelen – samen genieten; ik ben blij en ik voel me heel erg gelukkig dat met zo'n kleine bijdrage (dank je wel Feike, Ingrid en Annette) zoveel blijdschap kan brengen. Verbrand door de felle voorjaarszon en voldaan lopen Bibek en ik weer naar huis terug, wat een prachtige dag was het!

Zoals ik schreef, het districtsselectiebezoek was voortijdig beindigd, dus dat moest nog wel worden afgerond. Uiteindelijk zijn alleen Sweta, de assistent programma manager, en ik naar Surkhet gegaan. Daarna kwam het echte werk aan de winkel – het schrijven van het rapport en het selecteren van 3 nieuwe districten voor het educatie programma. Lang lang lang geleden had ik geopperd om te verhuizen naar een nieuw district, maar als actief deelnemer aan de selectieprocedure, werd me al snel duidelijk dat VSO geen rigoreuze stappen neemt om een programma te starten in gebieden waar het ECHT nodig is. Het maken van een veranderening, houdt ook in het nemen van risico's. Mijn persoonlijke mening is dat ontwikkelingsorganisaties graag veranderingen teweeg willen brengen zonder teveel risico's te hoeven nemen. In dit geval, VSO Nepal vraagt zich af of vrijwilligers van de andere kant van de wereld wel kunnen wonen/werken in een afgelegen gebied. Specifieker: Kunnen de recruteringsbureaus van VSO in Europa wel vrijwilligers vinden voor projecten in verafgelegen gebieden? VSO Nepal kiest voor: Baglung, Myagdi en Surkhet. Alledrie districten in de uitlopers van de Himalaya, die niet heel veel verschillen van mijn werkzaamheden in het gebied rondom Pokhara. Ik blijf voorlopig dus in Pokhara en start met een compleet nieuw team in het Kaski district: Beth, Benjie en Ludiya. Debbie rondt haar baan af en vertrekt eind maart naar huis. De verandering brengt veel nieuwe energie, en ik voel nieuwe kansen voor het aankomende jaar op professioneel vlak.

Afgelopen weken heb ik me naast het afronden van mijn werkzaamheden op de huidige zes scholen, ook druk bezig gehouden met het selecteren van nieuwe scholen in Kaski. Samen met Benjie en Beth op pad naar de overheidsscholen met een criteria-lijstje in nauwe samenwerking met het DEO personeel. Na ruim 20 scholen te hebben bezocht, konden we in goed overleg 9 selecteren. Allemaal iets verder van Pokhara, dus het niet sporten zal worden gecompenseerd met het wandelen naar school zes dagen per week. De nieuwe scholen hebben een groter studentenaantal, meer studenten met arme achtergrond, maar waar de leerkrachten open staan voor verandering in leertechnieken. In tegenstelling tot afgelopen jaar, zal ik nu maar in drie scholen gaan werken, waardoor ik de andere scholen met regelmaat kan bezoeken om 'vinger aan de pols te houden' in het veranderingsproces. Toen ik vorige week mijn laatste dag aankondigde, vond ik het 'afscheid' van de verschillende scholen niet zo moeilijk, omdat ik het team en de kinderen nog zeker zal ontmoeten het aankomende jaar. Toch is op de bijgevoegde foto's te zien, dat mijn nepali collega's daar anders over dachten. Soms met tranen in de ogen of met een somber gezicht, werd ik door hen uitgedost met heel veel tika-poeder (het hoort toch alleen op je voorhoofd? een streepje op je derde oog?), kata's (de witte sjaal), mala's (de bloemenkrans) en cadeautjes. Verwonderd en soms vertederend door de mooie dankwoorden, heb ik dit proces doorstaan. Het was ook voor mij een leerzame periode – werken in Nepal op een overheidsschool is niet eenvoudig, maar wel superleuk en uitdagend!

Afgelopen woensdag begonnen de eindexamens voor de studenten – het resultaat laat zien of je de stof van het afgelopen jaar beheerst of niet. Met het gevolg dat je in dezelfde klas blijft of doorgaat naar de volgende klas. Het voorgaande is theorie, want het is één groot toneelstuk (mijn mening), de kinderen mogen met het betreffende boek het examen maken en vele leerkrachten helpen een handje door het geven van de antwoorden door er naast te gaan zitten. Heb zelfs gehoord dat schoolleiders de resultaten beïnvloeden voordat ze naar het DEO worden verzonden. Als je ziet hoe bepaalde leerkrachten hebben lesgegeven, kunnen studenten (eerlijk is eerlijk) de zeer moeilijke vragen (opgesteld door het DEO of RC centrum) nooit beantwoorden. Maar dat kan natuurlijk niet hardop worden gezegd en wordt er gesjoemeld aan alle kanten; leerlingen gaan over naar een volgende klas (wel of geen beheersing van de stof doet er niet toe) en leerkrachten kunnen hun baan behouden (niemand die zegt dat ongeschikt bent voor het vak). Ik durf het niet aan te zien, heb daarom al afscheid genomen voordat het schooljaar officieel voorbij is.

Ik zit nu bij Innocent in Baglung, want sinds woensdag werk ik samen met het DEO van Baglung om nieuwe scholen te selecteren voor de kersverse vrijwilligers, die in april naar het district komen voor het educatieprogramma. Blijkbaar heb ik goed werk laten zien (professioneel als ik ben), waardoor Raj, mijn programma manager, mij alleen op pad heeft gestuurd om binnen drie weken zowel Baglung en Surkhet voor te bereiden voor de nieuwe lichting educatie adviseurs. Wat houdt mijn werk in: school criteria opstellen met DEO, lijst van scholen samenstellen, scholen bezoeken, een keuze van 6 scholen maken, geschikte woonruimte zoeken en relaties opwarmen voor samenwerkingsprogramma's als Gender & Livelihood. Myagdi is nog niet nodig in dit voorbereidingsproces, want (jaja je raadt het misschien al) er zijn nog geen vrijwilligers uit Europa, USA, Afrika of Azi gevonden voor de educatiebanen in het prachtige Annapurna-gebied.
Ik moet zeggen, de flinke klus gaat me aardig af. Het personeel van Baglung DEO is ongelooflijk actief en enthousiast, waardoor mijn afgelopen dagen wel een rit in de achtbaan leek (ben ik blij dat ik bij de SRS heb gewerkt). Nog geen stap uit de jeep, werd ik al aan mijn mouw gegrepen door een Aasaman (Dalit organisatie, die onderdeel zijn van het EU-project) om mee te komen naar het DEO kantoor. Binnen vijf minuten zat ik met de DEO officier en een aantal andere belangrijke stafmedewerkers in een gesprek over criteria voor de schoolselectie in Baglung. Na twee uur beraad, had ik een lijst met 12 scholen, namen en adressen en een schema wanneer de scholen bezocht zouden worden met welke verantwoordelijke persoon. Totaal paf van alle actie, zat ik rustig aan een kopje thee, aan de overkant van het DEO kantoor, mijn ochtend (hobbelige bobbelige reis) en deel van de middag te herkauwen. Dat duurde niet lang, want Cora (een VSO livelyhood adviseur in Baglung) liep langs, en nam me mee naar het DDC kantoor voor achtergrond informatie over het district + advies welke scholen bezocht zouden moeten worden. Compleet uitgeblust lag ik 's avonds vroeg in bed, want ik zou de volgende ochtend starten met de schoolbezoeken. Nu vier dagen later, heb ik al zes scholen bezocht, vele uren gesproken over het educatie programma, enthousiaste leerkrachten ontmoet, een appartement bekeken en verschillende 'partners' ontmoet. Wat is een baan bij VSO toch divers en leerzaam. Ik ben er nog lang niet op uitgekeken.
Hoogstwaarschijnlijk kan ik mijn taak in Baglung aankomende dinsdagmiddag beindigen, zal dan snel op een hopelijk voorhanden jeep naar huis springen, waar ik mijn vuile kleding in mijn tas zal ruilen voor schone, zodat ik woensdag op doorreis kan naar Surkhet in het middenwesten. Heb geen idee of dat een lange vermoeiende reis met een lokale bus van 15-20 uur wordt of via een omweg maar luxer met het vliegtuig (eerst Pokhara-Kathmandu, daarna Kathmandu-Nepalgunj) en dan 3 uur met microbus naar Birendranagar (hoofdstad Surkhet). Een baan bij VSO is spannend, of beter gezegd het kantoor houdt het spannend door informatie op het laatste moment te verstrekken. Het zou ook te maken kunnen hebben met gebrek aan (lange termijn) planning. Je geduld wordt regelmatig op de proef gesteld, dat is zeker.

Als mijn taak in Birendranagar is volbracht, ga ik lekker twee weken op vakantie in Nepal samen met Bibek, voordat het nieuwe (school)jaar begint. Het plan om in het voorjaar India en ook Lalitha te bezoeken valt in het water vanwege het langdurige visumproces waar ik nu geen tijd voor heb (te ver weg van KTM) en Lalitha vertrekt voor een nieuwe VSO baan in Uganda begin april. Allemaal iets te krap qua tijd, want ik had graag ditmaal naar het zuiden van India gewild, maar dan zijn 2 weken te kort om op een ontspannen manier vakantie te houden. Het plan nu is het oosten van Nepal te bezoeken, een nog onbekend gebied voor mij, waar andere hoge pieken, zoals de beroemde Kanchenjunga, in het Himalayagebergte schitteren in de voorjaarszon met aan de voet van het gebergte de veelbesproken kleurige bloeiende bloemen van de rodondrendronbomen. Een combinatie van een minitrektocht van 5 dagen en een bezoek aan dorpen gelegen tussen de eindeloze groene theeplantages in het lichtglooiende heuvellandschap van Ilam, wordt de voorjaarsvakantie van Petra.

Oh ja, als ik naast mijn werk een vrije dag op zaterdag heb, doe ik van alles zoals op de foto's te zien is, bijvoorbeeld een hoelahoep klas in de buurt voor kinderen. Binnenkort ook voor volwassenen, maar dan op een beschutte plek. Iedereen wil uiteindelijk een strakke buik in een sari :)