Een maand aan het werk in school

Zo … waar zal ik beginnen met vertellen. Na mijn verhuizing van de hotelkamer naar mijn eigen kleine appartementje, ben ik een week op stap gegaan met de twee VSO’ers van het cluster van zes scholen waar ik voor aangenomen ben. Debbie richt zich op ECD (voorschool en kleuterklas) en Lalitha op class 1 & 2 (eventueel t/m class 5 als dat mogelijk is). In theorie zou ik Lalitha opvolgen als zij haar periode van twee jaar heeft volbracht. Maar ik had in een vorig verslag al geschreven dat Lalitha haar baan heeft verlengd met 3 maanden, dus in theorie ben ik hier drie maanden te vroeg. Volgens VSO niet (waarom zou je ook openlijk toegeven dat er een berekeningsfout is gemaakt), want deze periode zou prima kunnen worden gebruikt voor een goede overdracht van de werkzaamheden in de zes scholen. Na een bezoek aan alle scholen en vele gesprekken met Debbie en Lalitha en de dames Rikie en Lorraine van het andere cluster, had ik gemengde gevoelens. Enerzijds gemotiveerd, want de scholen zijn zo ‘arm’ dat er genoeg te doen is, dus mijn enthousiaste houding was onmiddellijk geprikkeld. Anderzijds teleurgesteld, want de scholen zijn zo klein (5 á 6 groepen) met een terugloop aan leerlingen (4-15 kinderen per klas) dat 3 buitenlanders in een school te overweldigend is. Het schrikt af als je een veranderingsproces in gang wilt zetten. Met andere woorden IK ben teveel in het proces van relaties opbouwen met de leerkrachten en het langzame proces van de stappen naar verandering. Wat dan? Hoor ik jullie al denken. Diegenen die mij goed kennen weten dat er altijd iets op mijn pad komt. Diegenen zullen nu ook denken: ‘Ja dat heeft zij altijd, dat geluk.’ Hoe en wat komt er op mijn pad.

In dezelfde week komt het dorp Lahachowk op verschillende manieren tot mijn oren.
Tijdens een RP bijeenkomst (alle resource persons and schoolsupervisors van het Kaski district komen maandelijks bijeen bij de District Officer) zit ik naast een RP die redelijk Engels spreekt. Dat is wel handig tijdens een bijeenkomst die helemaal in het Nepali is. Met regelmaat vertaalt hij wat er wordt besproken, denkend aan trainingsdata, verslagen, resultaten, activiteiten en afspraken met scholen. Na afloop infomeren wij elkaar over onze werkzaamheden en wisselen namen en telefoonnummers uit. Hij werkt als RP van scholen in Lahachowk.
Tijdens een dagwandeling op zaterdag met Ann (management adviseur volunteer) vertelt zij mij o.a. over twee scholen in Lahachowk, waar zij in het begin van het project (ongeveer 8 maanden geleden) wel trainingen heeft gegeven, maar dat deze scholen niet in het cluster van Debbie en Lalitha zijn opgenomen vanwege slechte bereikbaarheid. Het dorp is alleen per voet bereikbaar vanaf de bushalte in Hemja, een dorp ongeveer 20km van Pokhara. De voettocht is ongeveer een uur, omdat je naar een hoger plateau moet klimmen. Tegenwoordig wordt er driftig aan een weg gewerkt en kunnen jeeps (en bus) het dorp bereiken. Het uitzicht is volgens Ann prachtig en we plannen een vervolgafspraak voor het volgende weekend om samen naar Lahachowk te wandelen.
Tijdens een VSO-educatieteam bijeenkomst o.l.v. Ann worden de werkzaamheden tot op heden binnen het kader van het EU-project besproken. Aangezien Ann binnenkort terug naar huis gaat, omdat haar twee jaar er ook voorbij zijn, wil ze in het bijzijn van haar opvolgerster een transparante overdracht geven. Naast het bespreken van de twee clusters ( de 12 scholen), vertelt Ann ook enthousiast over de twee scholen in Lahachowk die volledig binnen het EU-speerpunten vallen, namelijk veel vroegtijdige schoolverlaters én 90-100% Dalit populatie (de laagste sociale klasse van Nepal). De leraren op deze twee scholen willen graag de kwaliteit verhogen, maar krijgen de kans en de middelen niet vanwege discriminatie in het onderwijssysteem.

Jullie horen het, de geïnteresseerde RP Shiva Ram, Ann’s enthousiasme en de omschrijving van de ligging van het dorp maken mij nieuwsgierig. Als ik op zondag met Ann en Teresa (de opvolgster van Ann) in de bus naar Hemja zit, voel ik me opgewonden als een klein kind. Het is prachtig wandelweer en rustig lopen we over de weg onder constructie. Vele trucks volgeladen met zand, grind en stenen klimmen met ronkende motoren voor ons uit om hun vracht bij de bouwvakkers te deponeren. Met onze gezichten in sjaals gewikkeld proberen we het stof niet in te ademen. Na een half uur stof happen, nemen we kop thee in een minitheehuis met een blik op twee kruisende rivieren. Daarna lopen we over een smalle hangbrug om via een bergpad naar een hoger plateau te klimmen. Via de steile wand weet je niet wat je te wachten staat, maar na 20 minuten sta je midden in het landbouwveld; vlakken met geelbloeiend mosterdzaad en vlakken met de groene planten van aardappelen. Na nog een stevige klim van ongeveer 15 minuten naar het tweede plateau sta je op een open veld met rondom huizen met uitzicht op de bergen: dit is Lahachowk. Ik vind dit al genoeg om te besluiten dat ik hier wel een poosje (of langer) wil gaan werken en dan heb ik de scholen nog niet eens gezien. Ann heeft beide schoolleiders op de hoogte gesteld van onze wandeling en het bezoek aan de scholen door een nieuwe vrijwilliger, die eventueel wel zou willen werken in het dorp. Dit heb ik gemerkt, op beide scholen werd ik door de leerkrachten en de leerlingen vol enthousiasme ontvangen met het volkslied, bloemenboeketjes, witte sjaal, bloemenkrans en een rode tika op het voorhoofd. Na zo’n warm welkom wil ik voorlopig hier aan het werk voor VSO, maar onder de voorwaarde dat ik zou kunnen overnachten gedurende de werkweek om de reisafstand per dag binnen de perken te houden én misschien de taal beter te leren spreken. Via Ann word ik voorgesteld aan een ex-RP, die een slaapkamer verhuurd in zijn huis. Tijdens een kop thee op het typische Nepali boerderijtje ontdek ik dat Ragunat zeer goed Engels spreekt en dat zijn werkverleden als RP een voordeel kunnen zijn tijdens mijn werkzaamheden in de school. Ik neem het aanbod van Ragunat en zijn knappe vrouw Visnu dan ook onmiddellijk aan om in het gezin te worden opgenomen. Ik heb nu een Nepali vader, moeder en oma in Lahachowk. Dat voelt heel prettig als je zo ver van huis bent. Voordat we de terugtocht naar Pokhara inzetten heb ik al besloten om de volgende dag op één school te beginnen. Met hulp van Ragunat wordt de schoolleider geïnformeerd en start Visnu met het luchten van het beddengoed voor gebruik de volgende dag. Met opgewekte tred lopen we met z’n drieën terug naar Hemja en nemen de bus naar Pokhara. Onderweg belt Ann met een stralend gezicht RP mr. Shiva Ram en de betreffende schoolsupervisor mr. Navaraj om ze op de hoogte te brengen van het goede nieuws; Petra start morgen in jullie scholen! Terug in Pokhara lijkt het ons een goed idee om toch nog even langs het kantoor te gaan om beide heren persoonlijk te groeten. Tot onze verrassing staan ze beiden te glunderen, want de betreffende schoolleiders hadden hen intussen ook al gebeld met het goede nieuws dat een VSO vrijwilliger graag in hun scholen wil komen werken! Een betere start kan ik niet wensen. Thuis pak ik een rugzak in voor een week.

In Lahachowk heb ik geen internet en er is ook weinig tot geen bereik voor het gebruik van mijn mobiele telefoon. Het leven is simpel. Geen stromend water, maar wassen midden op erf met kruiken water. Geen ingewikkelde maaltijden, maar twee keer per dag Dal Bhaat. Geen bijzondere activiteiten, dus naar bed als het donker is. Ik vind het heerlijk. De dagen vergen veel energie en na mijn avondmaaltijd, wil ik niets liever dan onder de wol kruipen. Het is er heerlijk stil of de natuurlijke geluiden van dieren rondom het huis, dus ik slaap de klok rond.

De eerste week was ik een bijzondere attractie voor alle buren van Ragunat. Tijdens mijn ochtendthee op het erf in mijn pyjama, mijn wasmoment bij de pomp in mijn sari of mijn ontbijt bestaande uit de traditionele Dal Bhaat stonden mensen openlijk naar mij te staren. Per dag kwamen er meer mensen kijken naar de blonde vrouw van ruim 30 jaar, ongehuwd, geen kinderen en helemaal alleen aan het werk ver van huis en haard. Hoe eet, drinkt en wast zij zich? Uiteindelijk heb ik moeten aangeven dat ik me heel ongemakkelijk voel met al die ogen op mij gericht, juist op een plek waar het heerlijk rustig is en waar je ’s ochtends volledig kan genieten van je was-, eet- en drinkmomenten. Gelukkig heeft Ragunat op tactische wijze het publiek een halt toegeroepen. Op weg naar de scholen word ik nog wel vanuit de verte geroepen, iedereen wil iets tegen mij zeggen of ze willen iets vragen. Na drie weken zou je toch denken dat ze weten dat ik hier woon en werk. Ik blijf honderdduizendenéén keer Namasté zeggen. Dat ik niet altijd even gemakkelijk. Dat geldt ook voor de vele schoolkinderen onderweg, die iedere dag om een pen, potlood, schrift, snoep of zelfs geld vragen. Vragen? Het is meer commanderen met schreeuwende stem. Soms trekken ze aan mijn rugzak als ik beleefd zeg dat ik dat niet heb en dat het ongepast is om dat te vragen. Een enkele keer ben ik geschopt en geknepen door een groepje jonge kinderen, nadat ik niet reageerde op deze onverschillige vragen. Ik moet mezelf sterk maken om dit negatieve gevoel uit te bannen zodat ik niet gedemotiveerd raak om hier vrijwillig te werken. Het is niet altijd even gemakkelijk.

Op de twee scholen heb ik het reuze naar mijn zin. De scholen zien er oud en vies uit, maar de leerkrachten en de leerlingen hebben een brede glimlach op hun gezicht. Op beide scholen zijn er weinig tot geen materialen voor handen voor de leerkrachten om de lessen praktisch en kindvriendelijk te ondersteunen. Op één school hebben vele kinderen vieze of kapotte uniformen aan en hebben niet alle kinderen een boek, schrift of potlood mee naar school. Een hele uitdaging om de kwaliteit in de scholen te verbeteren op de volgende punten waar VSO zich op richt:
- Leerkracht-leerling relatie
- Voorbereiding van het lesprogramma
- Planning en opbouw van de lessen
- Leeromgeving
- Oog voor het individu zonder discriminatie t.a.v. van sociale lagere klasse zoals Dalits
Het is voor mij iedere dag een nieuwe ervaring om te zien hoe het in de scholen gaat: orde houden door te schreeuwen of te slaan met de hand, het straffen met hulp van een stok, het voortrekken van bepaalde kinderen, het stelselmatig negeren van bepaalde kinderen, het herhaaldelijk kopiëren van tekst uit het boek i.p.v. uitleggen van een les, het spellen van Engelse woorden i.p.v. verwoorden van klanken, het telefoon opnemen en voor langere periode buiten de klas telefoneren, het deponeren van afval op de grond i.p.v. de prullenmand gebruiken, etc. ik ben persoonlijk van mening dat niet alles kan worden afgeschoven op het feit dat de leerkrachten weinig tot geen educatie hebben gehad. Het gaat ook om eigen waarden en normen die je er op na houdt. Vaak is het kopieergedrag van hun eigen schoolperiode. Ze weten niet anders, zou je kunnen zeggen. Toch zijn de leerkrachten geïnteresseerd in hoe ik tegen bepaalde zaken aankijk en vragen om advies. Intussen zijn de meeste stokken uit de klassen verdwenen en proberen de meesten leerkrachten hun stem te controleren tijdens de lessen. Veel van wat ik observeer zijn dingen die niet van de ene op de andere dag kunnen worden veranderd. Ze zullen weken of maanden en misschien wel jaren in beslag nemen. Ik vind het heel bijzonder dat ik aan dit veranderingsproces mag deelnemen. Enkele leerkrachten waar ik nu mee samenwerk hebben een zeer grote wens om te veranderen. Ik zie per dag de kleine stappen voorwaarts. Is dat niet prachtig! De hardhandige leerkracht die nu een jongetje over zijn bol aait na het schrijven van een paar goede letters. Daar word ik heel blij en gelukkig van. Of de leerkracht die na schooltijd met de door mij meegebrachte blokkendoos speelt in het kantoor van de schoolleider, omdat hij zelf als kind nooit met dergelijk materiaal heeft gewerkt. Is het niet fantastisch?

Alle indrukken en ervaringen gedurende week zijn soms best heftig. Het weekend dat maar uit één dag bestaat (de zaterdag) is voor mij niet altijd voldoende om op adem te komen. Zo’n dag vliegt hier voorbij, omdat bepaalde dingen veel tijd in beslag nemen. Zoals de was op de hand doen of het boodschappen doen inclusief het materiaal voor school verzamelen. Naast deze truttige zaken wil je ook graag met ‘vrienden’ afspreken om nog een beetje te ontspannen. Ik liep afgelopen week enigszins op mijn tandvlees, nadat ik drie weken fulltime in Lahachowk aan het werk was geweest en acht dagenlang op stap was geweest met het Kaski-educatieteam. Drie dagen op (werk)bezoek naar een stadje in het zuiden, Birgunj, waar Rikie en Lalitha eerst een jaar voor VSO hebben gewerkt, daarna naar KTM voor de PAR (program annual review). Een bijeenkomst met alle educatie vrijwilligers uit Nepal en partnerorganisaties om afspraken te maken voor het nieuwe jaar. Ik zou hier nog duidelijkheid over geven. Het nieuwe jaar begint hier in april, het financiële boekjaar sluit in maart. Vandaar al deze jaarlijkse bijeenkomsten om de verslagen en rapporten op tijd klaar te hebben voor terugkoppeling naar de organisaties die VSO financieel ondersteunen. Het waren lange vergaderdagen met na afloop de borrels en etentjes. Heel gezellig, maar ook heel vermoeiend om steeds met allerlei mensen samen te zijn. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, want de slaapkamers in het hotel werden gedeeld om de kosten te besparen.
Ik keek dan ook uit naar mijn eigen bed in mijn eigen huisje in Pokhara. Het was maar voor één nacht, want zondag wilde ik graag naar mijn twee scholen om de kostbare tijd goed te benutten. Over ruim twee weken starten namelijk de eindexamens voor alle klassen (jaja ook die kleintjes in class 1 t/m 5) en vervolgens vakantie (zaai- en plantdagen voor velen in Nepal, dus geen tijd voor school voor zowel de leerlingen die hun ouders moeten helpen én de leerkrachten die thuis een akker moeten bewerken). Dat betekent voor mij geen volledige werkdagen. Ik zal thuis werken en deze tijd gebruiken om materialen te verzamelen en trainingsdagen voor te bereiden. En zoals ik in het begin al had geschreven, er is ook tijd om erop uit te trekken. Begin april gaan de deuren van de school open, zodat ouders hun kinderen voor een nieuw schooljaar kunnen inschrijven. De school start ergens half april. Het klinkt allemaal heel vaag en niemand kan mij exact vertellen hoe het gaat en wanneer de eerste schooldag is. Ik probeer lekker mee te schommelen op de golven van het systeem hier. Toch voelt het alsof de tijd door je vingers glipt.

Dat gevoel hebben jullie nu zeker ook na het lezen van dit zeer lange verslag. Ik ga naar beneden om bij Lorraine dit verslag op mijn weblog te plaatsen en daarna samen haar een groot glas wijn te drinken. Dat hebben we wel verdiend, bovendien is het donker, koud, regenachtig en het onweert flink. Dus voordat ieder van ons het bed in duikt, proberen we ons wat warmer te drinken tijdens een gure avond in Nepal. Misschien zien we morgen verse sneeuw op de bergtoppen. Dan lijkt het uitzicht van mijn dakterras weer op de bestverkochte ansichtkaart van Pokhara.

XXX

Superbedankt voor de lieve kaarten en presentjes voor mijn verjaardag en/of kerst. Helaas kwamen ze te laat aan, omdat het VSO kantoor in KTM de post niet had doorgestuurd naar mijn adres in Pokhara. Het was echt heerlijk genieten om de kaarten en briefjes te lezen, bedankt!