Thuiskomst

Ruim een maand na mijn werkzaamheden in Elandsdoorn, kom ik zojuist thuis van een geweldige voorstelling “Flirten met De Dood” van theatergroep Zoetzuur. Een voorstelling die een ander licht werpt op alle zin en onzin rondom HIV/aids.

Je kunt je afvragen: “Is HIV/aids een ver-van-mijn-bed-show?” Ik denk het niet meer. Het HIV-virus komt steeds dichterbij en is niet meer een probleem van een ander continent als je dat al dacht. Óók hier in Nederland is het HIV-virus aanwezig en kan jij en ik ook besmet raken met het virus als je je niet voldoende beschermd en alert bent. Na mijn Zuid Afrika ervaring, heb ik mijn mening moeten bijstellen wat betreft het ‘gevaar’ van HIV/aids. Ik durf ineens niet meer met zekerheid te zeggen dat ik niet met het HIV besmet ben. Natuurlijk kan ik een test doen, binnen 7 minuten weet ik het zeker. Maar … hoe gemakkelijk is het daadwerkelijk? Wat zijn de consequenties als je de uitslag weet?
Ik heb alle kansen gehad de afgelopen maanden. Iedere dag werd ik omringd door ervaren raadgevers, die mij graag door middel van een test hadden willen laten weten wat mijn status is. Toch heb ik het niet gedaan. In de eerste week riep ik nog spontaan dat ik eigenlijk wel een test wilde laten doen door één van de ervaren NAAP-medewerkers. Misschien op dat moment met de westerse gedachtegang en vastberadenheid in mijn achterhoofd van: “Ik ben toch niet positief! Ik woon in Nederland en ik heb een veilige en betrouwbare levenstijl.” Of wilde ik het wel doen om vertrouwen en waardering uit te spreken naar de NAAP-medewerkers, die dagelijks kritisch werden bekeken of zij hun werk wel goed deden? Naar mate de weken verstreken, werd de waarde van een test steeds minder belangrijk en vond ik het uiteindelijk niet meer nodig om zo'n test te doen. Waarom zou je, als je toch al de uitslag weet? Of ..... is het iets anders geweest?

Zoals ik al in mijn vorige berichten heb geschreven, wil ik nogmaals benadrukken dan ik een heel bijzondere tijd heb gehad in Zuid Afrika. Een langere periode op één plek wonen en werken, laat een duidelijke blik achter de schermen zien van het dagelijkse leven in een land. Dit krijg je bijna niet mee als je rondreist in het land.
Eenmaal terug in Nederland realiseer ik dat het voor mij persoonlijk een waanzinnige leerervaring op verschillende vlakken was. Het was niet altijd even gemakkelijk (en dat hebben de meesten van jullie wel gelezen in voorgaande berichten) en dat had vooral te maken met mijn Nederlandse manier van denken en doen. Met mijn enthousiasme en gedrevenheid was het soms moeilijk aanpassen aan de rustige Afrikaanse cultuur. Het leek voor mij met mijn westerse actieve achtergrond dat niemand zich druk maakte om werk en daarbijbehorende afspraken. Over het algemeen is het voor de Afrikaanse bevolking belangrijk om te zorgen voor eten/drinken voor die dag. Waarom zou je je dan druk maken om werk of cursus van een Nederlandse basisschoollerares? In eerste instantie lijkt dat heel aangenaam, lekker ontspannen, geen stress en doen waar je zin in hebt. Maar dat was voor mij toch iets moeilijker dan ik had verwacht. Ik wilde zo graag in die weken een ‘doel’ bereiken in Elandsdoorn bij het NAAP.

Heb jij je doel dan niet bereikt?, hoor ik nu verschillende vrienden vragen. Daar kan ik duidelijk over zijn. Absoluut zeker weten hebben mijn werkzaamheden nut gehad en heb ik een goede bijdrage kunnen leveren aan het NAAP-team in die korte periode. Maar ik heb niet de doelstellingen bereikt, die ik mij had voorgenomen voor aanvang van het project. Ik ben met Nederlandse hoge verwachtingen gestart en ik heb de periode afgesloten met Zuid Afrikaanse successen. Ik heb moeten leren dat je in een dergelijk land blij moet zijn met kleine successen. In Nederland of je kan zeggen in onze westerse maatschappij, stellen wij vaak hoge eisen aan onszelf en anderen zowel privé als op het werk.
In Groblersdal thuis en in Elandsdoorn op mijn werk, heb ik geleerd om te genieten van minimale ‘veroveringen’. Huisgenoten die in gesprek wilden, samen wilden avondeten, samen wilden joggen, samen boodschappen wilden doen, een lift gaven naar het werk. Of NAAP-ies die meer informatie wilden over Engelse teksten, grammatica, sportmogelijkheden, diëtiek, diverse trainingsmogelijkheden, wereldtopografie, aardrijkskunde, procenten, delen, verhoudingen, brieven en rapporten schrijven, schema’s maken, plannen maken, typen, Excel, PowerPoint, etc.

Bovenstaande bijdragen werden mij pas duidelijk na contact met jullie via de email of telefoon. De mentale ondersteuning op afstand was geweldig en ik had het anders niet volgehouden. Door de vele kleine obstakels zag ik door de bomen het bos niet meer, oftewel ik kon niet inzien dat ik daadwerkelijk wel iets deed in Elandsdoorn. Was ik vrijwillig in mijn wintervakantie naar Zuid Afrika gekomen om uren te wachten in de brandende zon totdat iemand les van mij wilde? Hoeveel dagen heeft het geduurd voordat ik werkelijk ging lesgeven? Hoe vaak heb ik wel niet gewacht op een klas? Hoe vaak kwam iemand zijn afspraak niet na? Hoe vaak heb ik mijn lesinhoud aangepast? Hoe vaak heb ik mijn doelstellingen bijgesteld?
Dagelijks had ik te maken met diverse kleine teleurstelling in combinatie met het kille ontvangst van mijn huisgenoten in mijn huis in Groblersdal na een lange “werk”dag. Voordat iedereen denkt dat ik vreselijke uren heb doorgemaakt in Elandsdoorn, wil ik benadrukken dat ik met de diverse cursisten heel goed contact had en werd ik na iedere les hartelijk bedankt voor mijn tijd en inzet. Zoveel complimenten heb ik in mijn gehele onderwijsbaan in Nederland nog nooit gehad! Daar werd ik ook ontzettend blij van, maar dat nam niet weg dat ik regelmatig werd teleurgesteld door het vele wachten, wat voor mij nutteloze uren waren op een dag. Ik ben gewend aan werken en ik vind het heerlijk om mijn dag te vullen met werken. Dat ziet een gemiddelde Zuid Afrikaan toch heel anders. Ach, … ook andere nationaliteiten, dat weet ik ook wel. Het ligt gewoon aan mij, ik ben raar! Waarom zou een mens hard werken? Geen idee zou je kunnen zeggen, maar ik vind het fijn en het geeft mij een goed gevoel.

Zo verstreken de weken en naderde het afscheid. Zonder na te denken over welke teams er wel of niet zouden zijn, verscheen ik de laatste dag bij het NAAP-centrum met chocoladetaart zoals ik had beloofd aan verschillende NAAP-ies. Natuurlijk erg onhandig met ruim 40 °C, maar ach, gesmolten chocolade smaakt net zo lekker. Tegen alle verwachtingen in, waren alle NAAPies bij het NAAP-centrum bij elkaar gekomen om aanwezig te zijn bij de afscheidceremonie, die voor mij was voorbereid.

Ongemerkt hadden 30 NAAPies zich verzameld bij de dikke grote boom bij het oude NAAP-centrum achter het spiksplinternieuwe gebouw waar ik de afgelopen weken heb gewerkt. Ik werd door Koen en Lee Ann meegenomen onder het motto: kom we drinken nog samen een lekkere nescafé koffie om het geheel goed af te sluiten. En daar stonden en zaten ze …. Totaal verrast door de maximale opkomst, werd het een emotioneel afscheid. Helemaal op het moment dat er voor mij werd gezongen: de typische Afrikaanse liederen, die ik zo vaak hoorde maar nu omgezet naar afscheidsliederen speciaal voor mij. Ik hoorde namelijk veelvuldig het woord Petra tussen alle bedankjes en zeges door. In deze vrolijke liederen met een christelijke inslag werd ik uitbundig bedankt voor mijn inzet en energie. Mijn bijdrage was groter dan ik zelf had gedacht, een groter compliment had ik niet durven dromen. Ik heb toch ondanks mijn onzekerheid en overwonnen teleurstellingen een behoorlijke indruk achtergelaten bij de verschillende NAAPies. Iets wat mij totaal is ontgaan tijdens mijn verblijf in Elandsdoorn, maar fantastisch om dit op de valreep te horen om mee te nemen naar huis. Alsof deze overweldigende liederen nog niet genoeg waren, werden mijn werkzaamheden bij het NAAP en bijdragen nog eens benadrukt in de toespraak van Koen en de afscheidswoorden van Hellen, die als woordvoerder van het hele team sprak en een paar kleine cadeautjes ter herinnering overhandigde. Gelukkig weten Afrikanen goed om te gaan met beladen situaties en werd er snel een nieuw lied ingezet waarbij iedereen uitbundig begon mee te swingen. Zo kon ik met mijn ogen vol tranen lekker dansen met Bhuti om te ontladen van alle emoties.
Zo kwam er aan een bijzondere leerzame periode bij het NAAP een einde. (Why do all good things come to an end –Nelly Furtado: http://www.youtube.com/watch?v=naCVnxR_Etc ) Tijdens het afscheid nemen van de verschillende mensen, die bij het Ndlovu werken, werd ik nog even door Hugo Tempelman terzijde genomen met de vraag: “Wil jij niet in Elandsdoorn blijven werken voor een langere periode. Er zijn namelijk voldoende mogelijkheden voor jou als projectleider.” Deze vraag kwam niet geheel onverwacht. Ik had de laatste weken regelmatig de volgende vraag aan mij zelf gesteld: “Zou jij in Zuid Afrika willen en kunnen werken voor een langere periode?” Nadat ik de voor- en nadelen helder op papier had gezet, rekening houdend met mijn emoties en overige ervaringen tijdens mijn verblijf in Groblersdal en Elandsdoorn, kon ik eerlijk tegen mezelf zeggen dat ik het op dit moment niet wil en niet kan. Ik zou teveel principes opzij moeten zetten voor een expat-leven in een land met veel tegenstrijdigheden tussen blank en zwart. Helaas zullen de gevolgen van de Apartheid nog jarenlang te voelen zijn. Met mijn enthousiaste westerse mentaliteit zou ik tegen mijn eigen grenzen op lopen, waarvan ik de consequenties nu niet kan overzien. Natuurlijk werd mijn antwoord goed ontvangen en begrepen door Hugo Tempelman. Ik kreeg een warm gevoel vanwege de waardering die hij naderhand uitsprak. Een mooier afscheid had ik niet kunnen bedenken. Ik zal Ndlovu in Elandsdoorn nooit vergeten.

En dan ….. na een lange terugvlucht door de nacht van Johannesburg naar Amsterdam, was mijn lichaam wel gearriveerd, maar zwierf mijn geest nog ergens tussen Zuid Afrika en Nederland, zoekend naar Petra, die onmiddellijk in beslag was genomen door dagelijkse en morele verplichtingen die bij het Nederlandse leven horen. Nu, ruim een maand later heb ik de rust en tijd gevonden om dit laatste bericht te schrijven. Ik wil iedereen nogmaals bedanken voor alle aandacht en steun, die ik via deze weblog of op andere wijze heb mogen ontvangen tijdens deze onvergetelijke winterperiode van 2006/2007.