Het leven in Nepal als reizigster

Mijn verblijf in Nepal heeft een totaal andere wending gekregen dan ik van te voren had kunnen bedenken. Door het contact met de vrijwilligers en lokale bevolking, heb ik een lange wandeltocht afgeblazen en heb ik me ondergedompeld in het werkelijke leven in Nepal. Na een week met de VSO’ers, heb ik zo ontzettend veel geleerd en gezien. De bezoeken aan de scholen met de mooie busritten door adembenemende landschappen om op de plaats van arbeid aan te komen en weer naar huis te keren, waren indrukwekkend en lieten mij een nieuwe kant van Nepal zien. Mijn vorige bezoek aan Nepal was vooral gericht op het maken van bergtochten. Blijkbaar is je blikveld dan op andere zaken gericht en heb ik niet gezien wat ik nu heb gezien. Nu was ik ECHT in Nepal.
Iedere dag is een onderneming met een klein vleugje avontuur voor een ‘buitenlander’, vanwege de weer- en werkomstandigheden. Zoals ik het heb ervaren deze twee weken, is het altijd onzeker of je op de werkplek aankomt vanwege de conditie van de weg door uiteenlopende weersomstandigheden. Elke keer vraag je je af of de bus vandaag wel zal rijden en/of de bus de eindbestemming wel zal halen vanwege oponthoud door verschillende factoren. Eenmaal op school weet je ook niet zeker of het wel zal gaan zoals gepland. De leerkracht, die je zou gaan helpen kan wel spontaan een dagje thuis zijn. Of de helft van de leerlingen zitten niet in de klas vanwege belangrijke werkzaamheden thuis. Of een trainingsdag voor leerkrachten kan wel uren later beginnen, omdat niemand precies weet wat er van hem/haar verwacht wordt. Allerlei zaken waardoor het iedere schooldag weer anders uitpakt. Zowel werk als weer in combinatie met de wandelingen door de groene velden met uitzicht op de bergen in de verte, de busrit samen met vele anderen opeengepakt en de luide muziek uit de luidsprekers, maken het geheel compleet.

Zaterdag is hier zondag en dat betekent een dag vrij. Iedereen werkt hier zes dagen in de week en de kinderen gaan ook 6x per week naar school. Behoorlijk heftig voor die kleintjes van 4-5 jaar als je je bedenkt dat velen een lange wandeling of een busrit van huis in de bergen en naar school moeten maken. Dagen van 7 á 8 uur zijn niet ongebruikelijk. Deze week heb ik regelmatig deze jonge kleuters bij een passagier op schoot in slaap zien vallen. Slaapdronken worden ze door een oudere broer of zus uit de bus getild met een ondersteunend duwtje van de busjongen. Compleet van de wereld worden ze door deze broer of zus richting huis getrokken. Dat kan je je in Nederland toch niet voorstellen? Een dergelijke lange dag zonder begeleidende hulp van je ouders en in slaap vallen bij een onbekende man of vrouw!
Een busjongen is trouwens het hulpje van de buschauffeur. Hij hangt meer buiten de bus dan erin. Met nog één voet op de onderste treeplank hangt hij aan het rek bij de deuropening. Hij zorgt ervoor dat de bus stopt waar iemand erin of eruit wil door middel van kloppen op de zijkant van de bus of een hoog fluitgeluid. Met enige regelmaat wurmt hij zich tussen de opeengepakte passagiers om het geld in ontvangst te nemen. Wat een baan!

Afgelopen zaterdag houden Rikie en ik een echte “zondag”, waarin niets moet na alle drukte van afgelopen dagen en de komende dagen waarin Rikie samen met Lorraine een training gaat geven over Inclusive Education. We ontbijten op ons gemak in pyjama, doen de was (geen wasmachine dus alles op de hand), beetje schrijven in het dagboek, en dan rustig met de bus naar Lakeside voor een terras waar we al nippend aan een verse mango-lassi over het meer uitkijken met uitzicht op de bergen gehuld in wolken. Daarna slenteren we door het toeristendeel van Pokhara langs de vele winkeltjes om uiteindelijk met gebak uit de German Bakery naar Debbie te gaan voor een dinertje.
Na haar werk, nam Rikie me iedere dag op sleeptouw naar haar VSO-collega’s voor vele koppen thee en/of heerlijke avondmaaltijden in combinatie met vele gesprekken over het onderwijs. De namiddagen en avonden vlogen vol gezelligheid voorbij. Zo komt de dag van vertrek naar huis ook steeds dichterbij.

Vanwege het regenseizoen en de conditie van de weg, besluit ik om met een klein binnenlands vliegtuigje naar Kathmandu te gaan. In plaats van 10 uur met de bus voor 400rs (€4), besteed ik 6000rs voor 25 minuten vliegen!
Op de dag van vertrek hoef ik maar met mijn ogen te knipperen en dan ben ik van Pokhara in Kathmandu, ongeveer 200km verderop. Als ik om 11 uur het huis van Rikie verlaat voor een korte busrit naar het vliegveld, sta ik om half 12 op een grote ouderwetse weegschaal met mijn bagage onder het toeziend oog van twee beveiligingsbeambten. Als alle kilo’s van bagage en persoon zijn genoteerd, wordt mijn rugzak op een handkar gelegd. Om 12 uur is het tijdom aan boord te gaan. De passagiers lopen over de landsbaan naar het minivliegtuigje en een loopjongen trekt de handkar vol bagage naar de laadruimte. Op het moment dat iedereen een plaats zoekt en de veiligheidsgordel vast klikt, trekt de Tibetaanse stewardess met een koord de trap naar binnen en sluit de deur. Exact om 12:15 uur zweven we over de valleien en de uitlopers van de hoge Himalaya. Zodra ik uit het vliegtuigje stap in Kathmandu, krijg ik mijn rugzak persoonlijk overhandigd en zit ik om 12:50 uur in de taxi naar het centrum. Zo ligt er om 13:15 uur nog een hele middag in de zon voor mij als ik bij het PGH uitstap. Tot mijn schrik hakken ze de grote boom voor het guesthouse om. De reusachtige takken vallen op het plaatsje, waardoor de ingang tijdelijk is versperd. Bij navraag waarom deze prachtig bloeiende boom een kopje kleiner wordt gemaakt, vertelt een medewerker met een grote glimlach op zijn gezicht dat de elektriciteitskabels problemen ondervinden door de (natuurlijke) bewegingen van de boom. Het is beter om de boom om te hakken dan om een extra paal te plaatsen of de kabels te verdelen. Omhoogkijkend zie ik een paal met een flinke hoeveelheid kabels precies onder de boom staan. Niet alleen hier in Kathmandu, maar in vele landen in Azië en Zuid Amerika zie je de opeenhoping van stroomkabels bij huizen in de stad. Iedereen sluit zijn/haar apparatuur aan op de kabel van de buren of dichtstbijzijnde elektriciteitspaal. Dat dit allemaal goed gaat, is voor mij een wonder, maar ik heb dan ook geen verstand van elektriciteit. Het ziet er voor gevaarlijk uit.
Met enkele touwen hangt een man als een aap in de boom. Hij hakt met een scherp hakmes in de dikke takken. Het ziet eruit als fysiek zwaar werk en ik verwonder me dat hij geen gebruik maakt van een zaag. Dat zou toch vele malen sneller en makkelijker gaan. Een zaag is hier geen gemeengoed, dus dan duurt het maar wat langer. “Tijd is geld” denkt men in Europa, maar hier denkt men waarschijnlijk: “Nu verdient iemand tenminste iets.” De tengere doch gespierde man ziet er wel uit of hij een zakcent kan verdien gezien zijn kleding en uiterlijk. Gelukkig heeft hij hakmes i.p.v. een zaag. Dat levert minimaal twee dagen (hard) werken op, denk ik dan maar. Dit voorbeeld wijzigt mijn levenswijze voor deze dag. Ik zal meer Nepalezen “sponsoren” door een taxi naar de tempel te nemen zonder onderhandelingen over de prijs en ik zal wat cadeautjes kopen voor het thuisfront om mijn rugzak tot het laatste stukje ruimte te vullen.

Mijn reis eindigt spoedig en ik zal met warmte terugkijken naar het land, de cultuur en het volk. Nepal's indrukwekkende stoepa's, het fascinerende Himalaya gebergte en de gastvrije bevolking hebben een plekje in mijn hart veroverd. Ik zal het heerlijke eten missen; de typische geuren en de uitzonderlijke smaken. Hopelijk lukt het me thuis om met bepaalde specerijen de indrukken van dit fantastische land opnieuw te beleven met het eten van het nationale gerecht Daal Bhaat. De Daal Bhaat bestaat uit Bhaat (rijst), Daal (linzensoep) en groenten (Tarakaari). Net zoals wij de variaties kennen bij de Hollandse 'aardappel-vlees-groente' maaltijd, zo zijn er ook verschillende soorten linzen en diverse groentegerechten met verschillende kruiden bereid. Wat ik hier prima vind is dat Daal Bhaat wordt geserveerd op een bronzen of aluminium bord met kleine kommetjes ernaast. De rijst wordt namelijk op het bord geschept en de groenten en linzen gaan in de glimmende kommetjes, die je dan naar eigen keuze op het bord kan mixen met de rijst of apart eten/drinken. Thuis zal ik nooit eten van een dergelijk bord wat me doet denken aan militairen in barakken of arme kinderen in een weeshuis; zo koud, kil, onpersoonlijk en het maakt zoveel geluid!

Om dit reisverslag helemaal compleet te maken, is het wel aardig om tot slot een aantal gebruiken van deze regio te beschrijven. Zo heb ik het beleefd en meegekregen tijdens mijn reis in Noord-India en Nepal.
• Hier is het gebruikelijk om 2x per dag een warme maaltijd te eten in de vorm van Daal Bhaat.
's Ochtends tussen 9-10 uur en 's avonds tussen 19-21 uur. Ontbijten doen ze niet, behalve in de vroege ochtend een kop melkthee (Chiyaa). De meeste Nepalezen eten vegetarisch, omdat vlees veel te duur is. Alleen bij bijzondere gelegenheden zoals festivals, huwelijk of gastenbezoek wordt er vlees van kip, geit of buffel gegeten. De koe is heilig, net als in India.
• Tafelmanieren zijn ook nogal verschillend met Nederland. Je schoenen gaan uit voordat je het
huis of de keuken binnen gaat. De maaltijd wordt zittend op de grond genuttigd. Het is onrein om over eten heen te stappen of iemand met de voeten aan te raken. De voeten zijn namelijk het onreinste deel van het lichaam.
Wat zeker wennen was voor mij, is dat eten in Nepal en in Noord India een praktische bezigheid is om honger te stillen. Het is zeker geen sociaal gebeuren zoals wij dat in Europese landen kennen. Als je klaar bent met eten (zonder te praten of zoals man-bijt-hond dat noemt ‘de dag doornemen’), sta je op om je handen te wassen (iedereen eet hier trouwens met de rechterhand) en dan keer je niet meer terug aan tafel om nog lekker na te tafelen.
• In de dorpen koken de Nepalezen nog altijd op een open vuur in of buiten huis. Vanwege het
knetterende hout en bijbehorende rookvorming, zien de keukens vaak zwart van de rook. In de steden wordt wel steeds vaker op gas- of kerosinebranders gekookt. Toch zag tijdens mijn reis regelmatig Nepalezen achter hun chique huis in het midden van de stad een open vuurtje maken achter het huis, vasthoudend aan oude gebruiken. Dat geldt ook voor de afwas. In plaats van gebruik te maken van het ingebouwde moderne aanrecht met stromend water, doen velen nog de vaat onder kraan buiten het huis.

In Kathmandu en in Pokhara kies ik het van beide culturen het beste: het heerlijke Nepalese eten en informatie uitwisselen met Hari, Gautam of het gezellige natafelen met de dames Lalitha, Lorraine, Debbie en Rikie. Het onderwerp “onderwijs” biedt voldoende stof voor uren, praten, discussiëren en uitwisselen van informatie. Het lijk nog zo ver weg, maar over een week sta ik alweer in Utrecht voor groep 3 met Overvecht-kinderen. Ik geniet nog even volop en dan zie of spreek ik jullie binnenkort allemaal weer!

Namasté!
Petra